¿Fai falta, en realidade, alonxarnos do presente para comprender o pasado?

viernes, 18 de mayo de 2012

Lembrando-esquecendo-a Galicia do século XX

Abrin o baúl. Unha nube de pó elevouse dende o seu interior. Pregunteime cantos anos levarían aqueles xornais metidos naquel arcón, aliméntandose sempre do mesmo osíxeno. A nosa Terra, Nós, El pueblo gallego... Boteilles un vistazo. As follas, ríxidas como a corteza das árbores, desfacíanse nas miñas mans. Saquei os xornais da caixa procurando estragalos o menos posible. No fondo do baúl había algo máis. Eran unhas fotografías en branco e negro, probablemente da mesma época que os xornais que, a xulgar polo rótulo do cofre, databan do século XX. De todos os retratos que alí atopei só lembro catro e así é como se aparecen na miña mente:






 Resulta compricada a sensación que percorre o meu corpo cada vez que me lembro dese intre... De cando, tan só por curiosidade, abrín aquel cofre vello. Lembro que nese instante me sentin... Vaia, non sabería explicalo. Sentinme coma un sicario, non sei. O meu traballo nese intre deixaba de ter senso. Pero, a lo menos, aprendín algo aquel día. Os meus superiores dixéranme sempre que non debía abrir os cofres que eu custodiaba. A miña labor limitábase a asegurarme de que todas aquelas caixas vellas foran vertidas ó exterior da nave. Tan só era lixo espacial. Eu sempre gustaba de ver como se perdían no espacio, como desaparecían pouco a pouco entre as estrelas. Pero dende que abrin aquela caixa... Fíxome sentir algo dentro de min que non me gustou nada. Comenteillo ó meu superior e recetoume unhas cápsulas máxicas para esquencer esa presión no meu peito coa que non podía convivir. Mais non fixeron o efecto agardado e eu, a causa da miña neglixencia, fun despedido do meu oficio de vertedor de lixo espacial. E consecuentemente, fun expulsado da nave. Agarda un intre. E, agora, onde estou?


Ó filtrarse os raios de luz entre as polas da castiñeira que crece xunto á ventá da miña habitación comecei a ser consciente doutra realidade. Abrin os ollos. As sombras que proxectaba a árbore na parede da miña habitación axitábanse vagarosas, coma xogando entre elas. De súpeto comprendín o que me acababa de suceder; o soño ou, máis ben, pesadelo, que asoballara o meu subconsciente ata que as primeras luces do día fixéronme espertar. Incorporeime na cama, cousa que cada vez me custaba máis dores nas costas. Erguinme e achegueime á mesa á cal me soía sentar a escribir, situada baixo a ventá, acoubillado pola maxestuosa castiñeira. Mirei as letras do último que tiña escrito. As palabras. Tentei pronuncialas ó aire e non puiden evitar que as bágoas daquel vello esvararasen polas súas enrugas. 

E se fora verdade e, algún día, todo aquilo que veían os meus ollos, aquilo que pronunciaban os meus beizos, remataba por converterse en lixo espacial? E se algún día se cambiaban as tornas e aquilo, as palabras que tiña entre as miñas mans, as mesmas que todavía frotaban no aire, remataban por converterse en soños e o que eu antes tiña soñado fora, se cadra, a realidade dun futuro próximo?

Abrin a ventá e deixei que a brisa da mañá acariciara a miña cara. Eu, tan só, pechei os ollos.

Lembrando a transformación do fútbol (do Dépor) en Galicia

O deportivo da Coruña nace no ano 1906 co nome de "Club Deportivo de la Sala Calvet". Será tres anos máis tarde cando, con motivo dunha visita do rei Afonso XIII á cidade, se nomee ó mesmo como presidente honorífico adquirindo así o nome actual: Real Club Deportivo de la Coruña.



Cal é a historia deste clube? Para sabelo non tedes máis que facer clique aquí; a Wikipedia pode resolver todas as dúbidas ó respecto. Eu vou falar doutra cousa. E podería ou ben poñerme no lado do aficionado devoto dicindo: Como é posible que un grupo de compañeiros que se reúnan para xogar acaben, sen darse case de conta, construindo algo tan grande, unha paixón, un sentimento coma é o Deportivo da Coruña? Ou podería, tamén, comezar dicindo: Como é que algo tan san e tan puro coma facer deporte acabe estigmatizado de tal xeito pola codicia do home chegando, incluso, a cegar a este facéndoo esquencer a súa vida real? E case que me quedo coa segunda...


No momento en que se chega a algo, no momento en que se triunfa e ábrense camiños cun fermoso paisaxe no horizonte os intereses económicos aparecen como as abellas nun campo en primaveira. Pero, obviamente, os intereses económicos non se moven sós; son parásitos que se alimentan da debilidade e da avaricia dos homes e poden residir no seu organismo ata o seu último alento chegando a nublar por completo a vista do seu hóspede e creando unha nova retina.



Ben, iso por un lado... Por outro temos a alma perdida, o eu esquencido nalgunha etapa da vida, posiblemente na adolescencia. A persoa vacía ou enganadamente chea. Falemos, pois do hipócrita que confunde un hobby, unha afición, con algo que na realidade está a acaparar a súa vida ata o punto de que o seu estado de ánimo e a súa felicidade depende do estado actual e futuro do seu clube pasando así a súa familia a ocupar un lugar secundario a pesar de que unha voz lle susurra na súa cabeza: <<A túa familia é o primeiro, o que pasa é que tes unha afición, nada máis... O futbol só te importa o xusto>>. Distinguimos, pois, dous tipos de hipócritas. O hipócrita en grado maior, que é do que veño de falar, e o hipócrita en grado menor que, a lo menos, recoñece que o fútbol lle leva a vida e que é o que enche a súa existencia (falemos dos Blues ou outros tantos...).



Pero isto trae consecuencias colaterais... Casualidade? Temos xente que non pensa máis que no fútbol. Quero dicir, xente que non pensa, punto. Repito, casualidade? Casualidade que outros poidan mover máis fichas, roubar, enganar, sen que a xente se alporice máis do xusto porque prefire ver un partido a pensar? É tan só froito do azar ou da propia demanda que a programación das televisións públicas e tamén privadas  esté asolagada de fútbol?


Eu tan só invitaría a pensar no empresario. Non no empresario medio, no empresario de verdade, no capitalista auténtico, chámalle Rockefeller ou chámalle como queiras. Imaxínao sentado no seu sofá, cunha copa de whiskey con xeo na man falando cun colega de oficio-de intereses-, dicindo mentres mira a súa copa: << Queren fútbol? >>. Agora levanta a mirada e mira ós ollos ao seu compañeiro. << Pois darémoslles fútbol, que non se diga que miramos só por nós mesmos >>.


Non sei ti, pero eu xa escoito as súas risas aquí, e iso que nos separa un océano enteiro.



martes, 24 de abril de 2012

Lembrando a Rosalía, escritora, e á figura do pensador libre

Rosalía de Castro... En fin, o nome fala por sí só. Todos sabemos que xunto con Curros e Pondal é unha das figuras clave do Rexurdimento galego e da historia da literatura galega, así que non penso falar da súa obra, nin engrandecela con epítetos baileiros... Se imos empregar unha palabra mellor facelo por algo e non só por que quede ben ou poida parecer que queda ben, non sei se me explico...


Esta muller que todos cremos coñecer era, en realidade, unha escritora. Sí, unha escritora! Pero sabemos de verdade qué comporta iso? O mortal común do século XXI soe decantarse por dúas opcións. A primeira é que ser escritor ou escritora é cousa de xente que se aburre moito, que non ten outra cousa que facer que porse a contar historias para, se é posible, sacar tallada. A segunda postura coloca á figura do escritor nun nivel superior ó puramente humano; o idealiza e soña cun alter ego bohemio, alonxado da realidade, sensible como os deidificados autores dos centenares de libros que ocupan as estanterías da súa biblioteca. Mais, volvendo a Rosalía, quén era esta autora? Qué lle pasaba? Aburríase moito ou era superior a nós? Agarda un intre...  E se fora alguén igual ca nós? Alguén sen total liberdade de expresión pero con liberdade de pensamento... Entón debo correxirme. Quixen dicir alguén potencialmente igual ca nós, pois a esclavitude mental dorme profundamente na alcoba da maioría das mentes do home contemporáneo.


 A maioría das persoas que intenten reflexionar sobre o que aquí escribín concluirían axiña os seus pensamentos deste xeito: "Pero Rosalía tiña un don, nada de liberdade de pensamento, a diferencia é que hai xente que ten talento para unhas cousas e outra para outras. Rosalía escribía, e punto". Surxiu unha dúbida na súa cabeza, un susurro na súa mente que case desperta o ser que durme alí e, este, protestou taxante para que o deixasen durmir. E este é o mecanismo que rixe a maioría das mentes; ante o temor de facelas espertar chegan á conclusión máis lóxica posible e se aferran a ela para dar por zanxado o asunto e que o lirón poida continuar no seu coma. Non sei se me explico... Vou poñer un exemplo: Supoñamos que lle preguntamos a un destes home soporíferos por qué se sente tan atraído polos peitos femeninos. Pois, non sei...-diría-, en fin, é unha muller, é loxico que me gusten os seus peitos. Pero por qué? É unha muller ho, por qué vai ser-diría xa nun ton molesto. Se lle explicase que os peitos son símbolo da maternidade e que, como seres humanos que somos, a nosa natureza fai que nos sintamos atraídos por iso, él pensaría primeiro: pero eu non quero ter fillos... O cal o remitiría a plantexarse a cuestión que lle propuxen. E neste intre é cando sóa unha melodía lonxana na habitación da súa mente que apenas molesta ó demo que durme nela. Que pasaría, logo, si lle poñemos a un tipo tocando o bombo á porta da habitación continuamente? Pois, a verdade, como este demo é tan astuto, colocaríase os mellores tapóns do mercado nos oídos e problema resolto. Creo que me vou explicando...


En resumo; ninguén excepto un mesmo pode rematar con este demo que non habita na maioría dos personaxes de sona como Rosalía, aínda que moitos si o teñen e fan coma que non é así. E o que pretendo falando disto partindo de Rosalía é dar unha visión diferente da súa figura máis aló do tedioso informe que aparece nos libros de texto. Pois a información de verdade, Rosalía en sí, non reside na súa biografía nin na súa bibliografía, reside nas súas palabras, nos seus libros e quen queira coñecela ten que lelos. Pois quen crea saber quen é un escritor tan só por coñecer o seu nome é un hipócrita. E eses textos vacíos que nos remiten a ela actúan coma somníferos dos que se alimenta a nosa mente e, se non deixamos que a nosa curiosidade revolotee pola nosa cabeza, viviremos sempre no sopor e quedarémonos ás portas de nós mesmos.


Conclúo cunha cita de Bob Marley: "emancipate yourselves from mental slavery, none but ourselves can free our minds": Emancipádevos da esclavitude mental, pois só nós mesmos podemos liberar as nosas mentes.
Sí, Bob Marley non só fumaba porros, tamén pensaba! E creo que xa quedou claro a qué me refiro con pensar.


miércoles, 21 de marzo de 2012

Lembrando a Antonio Raimundo Ibáñez Llano y Valdés


Sen puntos e a parte. O marqués de sargadelos, foi linchado na porta da súa casa acusado de afrancesado. Crear unha fábrica de ferro e, máis adiante, unha de cerámica en Sargadelos levará o marqués á morte. Pero, por qué matalo? Hay que dicir que tamén fabricaba armas, pero non está facendo crecer a industria do país? Non está mellorando así a economía e o comercio nacional? A día de hoxe parece inhumana a cruenta escena que tivo lugar na porta da súa casa. Non obstante a situación pode entenderse dende dous puntos de vista. É ben certo que a fábrica de Sargadelos, froito dun emprendedor capitalista como Antonio Raimundo Ibáñez, foi unha oportunidade para España a nivel industrial e económico de considerables dimensións. E é certo tamén que se non fose asesinado de maneira tan cruel en Ribadeo, no 1809, poida que o seu proxecto  tivese acadado cumios moito más ambiciosos. A pesares de continuar funcionando a fábrica até o ano 1875, caía sobre ela o peso do escuro episodio na porta da casa do fundador. E, tal e como foi, o que puido ser non foi, a lo menos aquilo que podería ter sido se non se asesinase o Marqués de Sargadelos… Non obstante, hai que ter en conta a mentalidade dos asasinos do Marqués. A idea do capitalismo-a idea, tan só-, amosábase coma un cadro abstracto de cores negras e grises o cal calquera puritano, en tanto de coñecementos artísticos, non querería ter colgado enriba da cheminea da súa casa baixo ningún concepto. Non digo que fosen uns ilusos; o cadro do que falaba podería ser, ademáis de complexo a hora de entender e valorar, pésimo e horrendo coma ningún. Non obstante cando ves ameazada a composición e o estado natural da túa casa o mellor é sempre evitalo, non vaia ser (sobre todo se es galego). O concepto global de capitalismo e este caso puntual están estreitamente relacionados, non obstante falar de capitalismo, en rasgos xerais, causas e consecuencias, vantaxas e desvantaxas, sería entrar noutro debate. O que paga a pena apreciar e as dúas posturas que veño de marcar. A postura, se cadra máis sensata e prudente (non digo que sexa sensato e prudente asasinar, claro) e a postura ambiciosa, incerta, pero prometedora que tan ben caracteriza ó ser humano (e ó mesmo tempo o inhumano como noción), a cal leva a un cego de ollos sans, en moitos casos, a convertirse nun cego de ollos sans que deixa de ver tan só tebras, escuridade, e pasa a ver unha imaxe. Unha fotografía a cor que permanece sempre na súa retina, tanto se ten os ollos abertos coma se os ten pechados. Unha imaxe de beleza tal que todo o que non teña nada que ver con ela é tan desprezable e carente de significado como aquilo que non existe.

Lembrando a Batalla de Doniños

http://www.youtube.com/watch?v=o5saZD41vlM

martes, 7 de febrero de 2012

Lembrando á muller na Idade Media...

Se es muller, (ou home), e queres saber que facían as mulleres na Idade Media, ou a que se adicaban principalmente, fóra da súa condición de mulleres, a cal, polo de agora, segue sendo a mesma, invítote (ou invita Manolo, máis ben), a ver este clip.



Lembrando como lembrar a Idade Media en Galicia facilmente...

Agora xa non está de moda o método da marcha atrás... Creo que sabedes de que falo. Eu vou empregalo agora mesmo para que vexades qué facil é. Non obstante o fago só para explicar unha das técnicas posibles, se non tes facilidade ou tendencia natural...

Ben. Queremos entrar na Idade Media en Galicia, non é? Pois xa que Galicia a coñecemos empecemos por aí. Que tal O Courel? Para quen non o coñeza deixo unha fotografía dun bosque de castiñeiros do lugar.




Agora imaxinémonos que estamos aí mesmo. Como queremos entrar na Idade Media, non podemos levar a roupa que levamos agora nin o teléfono móvil. Así que imaxina a roupa que ti cres que levaban na Idade Media os galegos, se non sabes con certeza qué soían levar posto. Seguro que algo imaxinas.
Xa con isto, aí, xunto a un castiñeiro, miras fixamente cara él. Pechas os ollos. Lembra que estás na Idade Media, deixa que a túa cabeza, que da para moito máis do que cres, se encargue do demáis. Agora ábreos.

 Daste a volta. Todo está igual, verdade? Tan só os castiñeiros, as súas follas, a terra... Pero a túa roupa... O vento sopra con forza. Pero agarda. Se oen uns pasos a túa dereita. Te xiras. Non é unha muller? Leva a mirada pegada ao chan e a súa roupa seméllase a túa... Parece guapa, non? Agora óese algo ó lonxe. Parecen os ferros dun cabalo golpeando no chan e cada vez soan máis fortes. Dirixes a mirada ó lugar de onde vén o son e podes velo. É un xinete vestido con armadura e portando unha lanza na súa man esquerda. Chámate a atención o fermoso cabalo branco. Ben... qué queres facer? Achégaste a misteriosa moza ou segues os pasos do cabalo?
Ou, mellor aínda, o forte vento acaba de deterse. Pero non parece que vaia ser por moito tempo. Ti verás... te subes? Promete unhas vistas estupendas da Galicia do medievo...

Eu agora déixote só. Se puxeches algo da túa parte estarás nunha especie do mundo das Ideas de Platón pero aquí as ideas son historias, historias e máis historias. Tan só tes que deixar que unha delas te ensine o seu vagar. Hai infinitas... E pronto daraste conta de que ti non estás alí, de que tan só es unha imaxe invisible; coma un soño no que ti es tan só observador.